Akıncılar Dergisi Türkiye'nin Güncel, Doğru ve Seviyeli Haber ve Bilgi Portalı
19. yy İngiliz yüzyılıydı. İngiltere her alanda kendini hissettirmiş ve «üzerinde güneş batmayan imparatorluk» denilmiştir. Ancak 20. yüzyıla gelindiğinde iş değişecekti ve özellikle 1. Dünya savaşından sonra İngiltere’nin yerini ABD aldı. Dünya finans merkezi Londra’dan New York’a geldi. NEDEN: Çünkü ülkeler altınlarını toplayıp ABD’ye getiriyorlar ve karşılığında para bastırıyorlar.ÇOK İLGİNÇTİR Kİ ABD’nin savaş öncesi Avrupa’ya olan borcu silah manevralarıyla vs. savaş sonrasında ABD lehine dönüştü ve Avrupa borçlu duruma düştü.
1929 yılında ABD gerek üretimin belli bir kesimin elinde toplanması (holdingler, üretim kuruluşları vs.) gerek bankacılıkla ilgili denetleyici ve düzenleyici yapıların olmayışı gerekse devletten yoksun olan klasik cenahın yine başının sıkışması ve devleti iş başına çağırması gibi nedenlerle Dünya krizine girmiştir. Yine Keynes’in ekonomi politikalarına başvurulmuş ve çözüm onda aranmıştır.
Tam savaşın etkilerinin azaltıldığı sırada 2. Dünya Savaşı baş göstermiş yine ülke ekonomileri büyük hasar görmüştür. Biz savaş sonrası ABD ekonomisine baktığımız zaman, halkta yine ekonomi alt üst olacak diye beklenti oluşmuşsa da tam tersi gerçekleşmiş milli hasıla bu dönemde 200 milyar dolardan 300 milyar dolara yükselmiştir. Bu devlet öncülüğünde IMF,DÜNYA BANKASI kurulmuştur. (IMF: ödemeler dengesi sıkıntısı çeken ülkelere ekonomik yardım için, DÜNYA BANKASI da savaş sonrası ülkelerin ekonomik sıkıntılarını gidermek için… )
Bu savaştan sonra işin içine Sovyet Rusya da müdahil olmuş ve artık dünya iki kutuplu merkez haline gelmiştir. ABD ve Sovyet Rusya 1990’lara kadar yaklaşık 40 yıl soğuk savaş diye tabir ettiğimiz dönem içinde bulunmuştur. Gerek nükleer alanda gerekse ekonomi alanında hep bir meydan okuma söz konusu olmuştur. Sovyetler yüzyılı bile bitiremeden sahneden çekildi ve tek kutup ABD kaldı. Küreselleşme ve kapitalizm artık tüm dünyada kendini hissettiriyordu.
21. yy ekonomisinde doların bir küresel piyasa parası olup olmayacağı tartışılmaya başlandı gündemde. Buna yol açan etken de tabiki 2008 yılındaki Küresel Finans Krizi olsa gerek. Çin’in özellikle son dönemlerde futbol kulüplerine yatırım yapması, ülkesine yüksek bedellerle futbolcu toplaması küresel ekonomiye en büyük mesajlardan olsa gerek. Bilindiği gibi Çin rezervlerini Dolar olarak tutuyor ve eğer bu tutumundan vazgeçerse neler olabileceği konuşuluyor.
Şunu sormamız lazım ABD’ye yönelik olarak: Dünya ekonomisin neredeyse dörtte birini teşkil eden üretimin yaklaşık yüzde 25 ini elinde bulunduran, silah üretiminin yüzde 52 sini yapan vs. vs. bir ekonominin sahneden düşüşü bu kadar kolay mı olacak? Elbette hayır fakat atıf yapılan taraf o AMERİKAN RÜYASI ( her vatandaşın bir evi bir de arabası olacak) diye tabir ettikleri dönemin artık geride kaldığıdır. Bu rüyadan özellikle 2008 gayrimenkul krizinden sonra uyanmalarına sebep olmuştur. Bunu da belirleyecek olan ABD’den başkası değildir elbette..
İBRAHİM YAVUZ
