Osmanlı sonrasında sıkıştırıldığımız Anadolu Coğrafyası’nda ilk defa ve “dünyalar arası muhasebe ve muhakeme”yi tezatsız bir örgü şeklinde ortaya koyan Üstad’ı bugünlerde yeniden ve tekrar tekrar okuyup üzerinde düşünmek ve günümüze ve geleceğimize dair sonuçlar çıkarmak gerekiyor.

Burada öncelikle “Büyük Ortadoğu” çağrışımından yola çıkarak Büyük Doğu’yla benzerliklere kapı aralayan bir abes “benzetme”yi; sonra Üstad Necip Fazıl’ın, Büyük Doğu İdeolocya Örgüsü’nün satır aralarında kalmış, fark edilmemiş, ancak Üstad  tarafından yazıldığı zaman diliminde değil de bugün okunduğunda önümüze müthiş bir dünya fotoğrafı koyan ve bu fotoğrafta Türkiye’nin yerini ihtar eden, konumuzla sınırlı mühim bir ikazını gündeme getireceğiz…
Burada biraz geriye yani 1980’li yıllara giderek Huntington’un Medeniyetler Çatışması adını verdiği projeksiyonu hatırlayalım. Huntington’un tezini özetlersek: “Yeni dünyada sürtüşmenin temel kaynağı, ideolojik veya ekonomik sürtüşmeler etrafında odaklanmayacak… Asıl sürtüşmeler, farklı uygarlıklara mensup uluslar ve gruplar arasında tezahür edecek… Gelecekteki en önemli sürtüşmeler, bu uygarlıkları birbirinden ayıran kültürel ayırım çizgileri etrafında patlak verecektir.. Çünkü, uygarlıklar arasındaki farklılıklar, sadece gerçek değil, aynı zamanda temel ve kaçınılmaz ayrılıklardır… Bu uygarlıklar: Batı Uygarlığı, Konfüçyanizm Uygarlığı, Japon Uygarlığı, İslam Uygarlığı, Hint Uygarlığı, Slav-Ortodoks Uygarlığı, Latin Amerika Uygarlığı ve muhtemelen Afrika Uygarlığı’ndan oluşmaktadır…”
Huntington’un bu tezi kimilerine göre tarihin tozlu raflarına kaldırıldı, kimilerine göre geçerliliğini koruyor. Biz burada her iki görüşün dışında kalarak Huntington’un dünyanın 21. yüzyıldaki yeni yapılanmalarını uygarlık-medeniyet eksenine alan düşüncesinin geçerli olduğunu vurgulamakla yetinelim ve Üstad Necip Fazıl’a dönelim.

Üstad Necip Fazıl’daki medeniyet tasavvuru veya bu idrakin toplumsal projesi/tasarımı olan “Büyük Doğu”nun fikrî bütünlükte kitaplaşmış temel eseri olan “İdeolocya Örgüsü” tezatsız, her örgüsü tamam bir Medeniyet Projesi’dir. Öyle ki; daha cumhuriyetin kuruluşundan (1923) 16 yıl sonra yazdığı yazılarda “medeniyet tasavvuru”nu öne çıkararak (bugün kimi yazarlar, siyasetçilerce yeni keşfedilmiş bir kavram olarak gündeme taşınan) kendi aidiyet dünyası içerisinde şunları söylüyor:

“.. Benim kafamda Asyacılık, eski Yunandan beri seyrini, istihalelerini bildiğimiz Avrupa medeniyeti dışında ve ona rakip ayrı bir medeniyet tasavvurudur. Bütün peygamberlere ve ruhi fenomenlere yataklık eden büyük Asya, şenliği tükenmiş mazisiyle olduğu kadar, onu zenginliklere boğacak şahsiyetli ibdaların (oluşların) davet edeceği istikbaliyle de ayrı ve tam bir varlıktır….
Tarihleri, doğuşları ve ruh mayaları bakımından Avrupa camiasının dışında olup da kendilerine yeni, köklü ve şahsiyetli bir tekevvün arayan milletlerce bugün, Avrupalı olmamak şerefini haykıran bir gün..” (1939, Çerçeve 1, s. 260).
Büyük Doğu, üstadın kendi ifadesiyle: “En ulvî tecrid ve mânâlandırmalara, çok defa en süfli teşhis ve maksatlandırmalar musallattır. Kendimi bunlardan korumak için, sadece yavan bir isim delaleti yüzünden davaların en çıkmazı, en kabasiyle aramızda benzerlik arayacak vehimleri şimdiden kovalım: BÜYÜK DOĞU’nun kucakladığı ve bütünleştirdiği Şark, vatan sınırları dışında herhangi bir ırk ve coğrafya planına bağlı değildir. Biz BÜYÜK DOĞU’yu, öz vatanımızdan başlayarak güneşin doğduğu istikameti kurcalayan bir madde ve kemiyet zemininde aramıyoruz. Biz BÜYÜK DOĞU’yu, vatanımızın bugünkü ve yarınki sınırlariyle çevrili bir ruh ve keyfiyet planında arıyoruz. O, kendini mekan çerçevesinde değil, zaman çerçevesinde gerçekleştirmeye talip….

Büyük Doğu, İslamiyetin emir subaylığı… Büyük Doğu, İslam içinde ne yeni bir mezhep, ne de yeni bir içtihat kapısı… Sadece ‘sünnet ve cemaat ehli’ tabirinin ifadelendirdiği mutlak ve pazarlıksız çerçeve içinde, olanca saffet ve asliyetiyle İslamiyete yol açma geçidi; ve çoktanberi kaybedilmiş bulunan bu saffet ve asliyeti yirmibirinci asrın eşiğinde eşya ve hadiselere tatbik etme işi… Galiba işlerin de en değerlisi ve pahalısı…” (İdeolocya Örgüsü, s. 8-10).
‘Orkestra, senfonya ve biz’ başlığı altında da:
“Bu senfonya, BÜYÜK DOĞU’nun dünya görüşünden; ve bu dünya görüşü, sadece saf ve gerçek İslam ruhunun, dünü, bugünü ve yarını, hakları, hakikatleri ve tecrübeleriyle bütün Doğu ve Batı dünyasını kucaklamış olan davasından ibarettir” (İdeolocya Örgüsü, s. 11).
Üstad Necip Fazıl’ın dilinden özetle Büyük Doğu’nun nasıl bir medeniyet tasavvuru veya bunun dışa dökülmüş ifadesiyle medeniyet projesi olduğu anlaşılmıyor mu?
Bu arada Üstad’ın sözkonusu tarihî ikazına gelmeden önce önemli bir “ara not” düşelim…

ABD’nin eski Ulusal Güvenlik Danışmanı ve Dışişleri Bakanı Condoleeza Rice’ın Washington Post’ta Ağustos 2003’ün başında yazdığı makalede bazı önemli ayrıntılarını açıkladığı Büyük Ortadoğu Projesi’nde, Rice, ‘Ortadoğu’yu Değiştirmek’ başlığı altında 22 devletten oluşacak ve 300 milyon civarında nüfusa sahip bölgede Irak’ın işgalinin önemine vurgu yaparak “Irak’ın özgürleştirilmesi, bölgeye ikinci dünya savaşı sonrası Avrupa’da yaşananlarla kıyaslanabilecek bir değişim yaşatacak” diye yazıyordu.

Şimdi, yazımızın başlığında söz konusu ettiğimiz Necip Fazıl’ın tarihî ikazına gelelim…

Üstad Necip Fazıl; 1939 Mart’ından itibaren yazdığı yazılarda II. Dünya savaşının yaklaştığına ilişkin; “Beşeri bir kıyametin mukadder göründüğü” görüşünü hadiselerden yola çıkarak ortaya koyduktan sonra II. Dünya savaşının başlamasıyla birlikte zamanın gazeteleri onun hakkında şu tesbiti yaparlar: “BU ADAM NE DERSE ÇIKIYOR.”

Üstad, 21. yüzyılda “İslâm’ın eşya ve hadiselere nakşedilme işinin dünya görüşü-manifestosu” olarak bütünleştirerek ortaya koyduğu İdeolocya Örgüsü’nde bugüne kadar kimsenin fark edemediği öyle bir bölüm vardır ki; ancak feraset, basiret ve velayetle izah edilebilecek türdendir.
Necip Fazıl’ın günümüzden 60 yıl önce yazdıkları bugün adeta bir belgesel film gibi bütün hadise ve aktörleriyle birebir sahneleniyor.
Evvela “SAHTE ŞANS DEVİRLERİ” başlıklı, 48 yıl önce bugüne ilişkin bu müthiş ikazı okuyalım:

“Başımıza düne, çeyrek asır evveline kadar gelen idarenin biricik özrü, kendi zamanına göre insanlığın içinde yüzdüğü dünya buhranıydı. Bu idare farkında değildi ki, bu hal de onun biricik talihiydi.
Zira bu idarenin, dış ihtilâtlarla asla alâkası olmadan, sadece iç bünyesindeki illet yüzünden her ân biraz daha meydana çıkmaya başlayan çehre karhaları, onun iş başında kaldığı dünya buhranının 10 yılı içinde demagocyaların en ucuziyle hep bu dünya buhranına atfedilmiş, hazımkâr millet de bu masalı hazmeder görünmüştür.

Harbe giren hiçbir milletin iktisadî, içtimaî, siyasî vaziyeti o zaman bizimki kadar bedbaht olmamış, harp ve istilâ zehirini tatmaktan kurtulabilmiş birkaç nâdir memleket de saadetin evcine ulaşmıştır. Bütün tecelli sahalarında en muztarip memleket, o gün, yalnız Türkiye olmuştur.
İkinci Dünya Harbi, bizim Cumhuriyet sonrası idare ve politika ölçümüzün içyüzünü birdenbire deşen, bir zarı patlatan, yumurtanın kabuğunu kırıp içindeki kokmuş maddeyi ortaya çıkaran bir amil olmuş; ani fiyasko ise, özrünü hemen dünya vaziyetine bağlamak açıkgözlülüğünü göstermeye kalkmıştır.
İlk 15 ve sonra 12 yıllık devirlerden birincisi; işin başlangıç merhalesindeki kazip saltanatı belirttiği, ikincisi ise zevale geçen bu saltanatın saçakları altından fışkırıcı hakikat ve akıbetleri dünya vaziyetiyle izaha imkan bulduğu için, kazip tarafından talihli kabul edilebilir.

1950’den sonra başlayan üçüncü devir ise, teslim aldığı şartlara göre, bu kazip talihlerden uzaklaşmaya doğru giden çetin bir çığır açıldığını görememiş, gösterememiş; hatta o da aynı sun’i yardım ve talih yollarını aramış, geliştirmiştir. Vatanı, dış yüzden süslemeye bakmış ve iç yüzleri kendisine dert edinmemiştir.
27 Mayıs ihtilâlini yapanlarsa, sahte talih ve hazin ucuzculuk bakımından dünyanın en şanslı adamları olmuş ve devirdikleri, esasen bozuk muvazenenin bir daha iade edilemez olması yüzünden, başımıza bugünkü idarî, ahlâkî, iktisadî, ruhî buhran çökmüş ve bütün bu sahte talih oluşlarının hesabını verme ve yükünü çekme devresi açılmıştı.”

Terkip içinde analitik bir şekilde Türkiye’nin dünya dengeleri arasında Cumhuriyet dönemi hükümetlerinin yönetim şekli ve muhtevasının resmini çizen Üstad Necip Fazıl, günümüze ilişkin o müthiş tespitiyle devam ediyor:
“ASIL TALİHSİZLİK, YANİ HÂDİSELER TARAFINDAN HİMAYE İMTİYAZINDAN MAHRUM KALMA VAZİYETİ, DAHA DOĞRUSU TAM İSTİHKAKINA RÜCU ÂNI, YARIN, BİR DÜNYA MUVAZENESİ KURULDUĞU ZAMAN BELLİ OLACAK VE O VAKİT GÜNLÜK ÖLÇÜLER İÇİNDE BİLE BU MİLLETİ AYAKTA TUTABİLME ZORLUĞU BİRDENBİRE BELLİ OLACAKTIR. BAKALIM, O ZAMAN DA BAŞIMIZDA KİM VE NE, HANGİ İDARE BULUNACAKTIR.
AMERİKA’NIN, BİZDEN, BÜTÜN YARDIMINI HİÇ OLMAZSA BAZI IVAZLAR MUKABİLİ OLARAK İSTEYECEĞİ VEYA BÜSBÜTÜN KESECEĞİ, BATI PİYASASININ PİYASAMIZDAN HİÇBİR ŞEY ÇEKEMİYECEĞİ, BÜTÜN KAYNAKLARA MÂLİK GARP DEMOKRASYALARININ BİZE 180 DERECE ARKA ÇEVİRECEĞİ, ÇİN VE HİNT PAZARLARINA GİDEN HAVA VE KARA YOLLARININ BELLİBAŞLI ZABITALAR ALTINA ALINMAK İSTENECEĞİ, TÜRK MİLLETİNDEN İSE BOŞLUKTA MEKÂN İŞGAL ETME HASSASI ADINA HANGİ ŞAHSİYET VE EHLİYETE MÂLİK BULUNDUĞU SORULACAĞI GÜN, BAŞIMIZDA BULUNACAK OLAN DEVLET MÜMESSİLLERİ, EĞER HÂLÂ DÜNKÜ ÖLÇÜNÜN BİR DEVAM VE İSTİHALESİNİ İFADE EDECEKLERSE, HALİMİZ DUMAN OLACAKTIR.
ZİRA, GELMESİ MUKADDER GÖRÜNEN BÖYLE BİR GÜN, SUN’İ TEDBİR VE SAHTE TALİH DEVİRLERİNİN PAYDOSUNU DA BERABER GETİRECEKTİR.
BÜTÜN BİR MAZİ, HAL VE İSTİKBAL MİKYASİLE DÜNYA ÇAPINDA NEFS MUHASEBELERİNE GİRİŞEN CİNS KAFALARI VE GERÇEK DÜŞÜNÜRLERİ YETİŞTİREMEDİKÇE, ALINAN BÜTÜN TEDBİRLER, YANIK BİR ELİN ACISINI MUVAKKATEN DİNDİRMEK İÇİN KENDİSİNİ SUYA BATIRIP DAHA KORKUNÇ ACILARI İSTİKBÂLE TÂLİK ETMESİNDEN FARKLI OLMAYACAK; VE HERKES SAHTE TALİH TEDBİRLERİYLE GÜNÜNÜ GÜN ETMEYE BAKACAKTIR.” (İdeolocya Örgüsü, s.393-395 ).
Bu tespitler feraset ve basiret dediğimiz, olanlardan yola çıkarak, derinliğine bir tarihî muhasebe ile olabilecekleri sezme gibi müthiş bir idrakle ortaya konulmuştur. Üstad adeta I. ve II. dünya savaşından ABD’deki 11 Eylül saldırılarına, oradan günümüze kadar yaşanan ve Büyük Ortadoğu olarak projelenen süreci yıllar öncesinden bizzat teşhis etmiş ve günümüz yöneticilerine tarihî bir ikaz yapmıştır.
Bu ikazı kime yapıyor?

“Bakalım, o zamanda başımızda kim ve ne, hangi idare bulunacaktır?” diye sorduğu Türkiye’nin bugünkü yöneticilerini!

Bugün yaşadığımız tarihî kırılma noktasında günümüzün iktidar sahipleri sahte şans devirlerinin artık sona erdiğinin ve varoluşun bizatihi kendi ayakları üzerinde durmakla gerçekleşebileceğinin farkına varabilmişler/varabilecekler midir?
Üstad Necip Fazıl’ın; O gün başımızda bulunan idare asla sun’i tedbirlerle geçiştirilemeyecek bir zaman diliminde olan idare olacaktır, dediği bugünün idarecileri müthiş bir talih ve talihsizlikle karşı karşıyadır: Varoluş veya yok oluşa karar verilecek bir kavşakta, Türk milletinin varoluşunda nasıl pay sahibi olacaklardır?
Olamazlarsa, gene Üstad Necip Fazıl’ın bir antik yunan şairinden aktardığı bir mısra geliyor aklımıza: “Meğer ben bir ömür katırlara saman yerine çiçek sunmuşum!”

Üstadın “ben idraki”nin bir ifadesi olarak “benim olmadığım yerde kimse yoktur” cümlesiyle özetlediği sorumluluk bilincine ve Anadolu insanının varoluşuna ilişkin ‘İslamı Yenilemek’ başlığı altında şu cümleleriyle bitirelim yazımızı:
“İslam, 500 yıl kılıcını elinde tutan Türkiye’de bozuldu ve her yerde altüst oldu. Bu, ancak Türkiye’de düzelirse her yerde sağlığa kavuşabileceğine ait ilahi bir ihtar… İslamı yenileyecek olan nesil, bu ruh ve madde felaketleri Türkiye’sinde son ve som, hepçi ve bütüncü tepki halinde zuhur etmekle mükellef…” (İdeolocya Örgüsü’ne ek.)

Böyle bir mükellefiyet idraki ve sorumluluk bilinci..

Muhtaç olduğumuz idrak, irade ve muhteva’yı görebilmek ve gereğini yapabilmek..

Üstad’ın bu tarihî ikazını kim okur, kim dinler ve kim gereğini yapar?