YANLIŞLAR 20. YANLIŞLARDAN NASIL SAKINABİLİRİZ?

Yanlışlarımız ve ödediğimiz bedeller konulu yazı serisinin sonuna gelmiş bulunuyoruz. Aslında bu konu daha çok tartışılabilir ancak gerek günlük yaşamımızda gerekse hayatımızın bir çok döneminde yaptığımız yanlışlarımızı yeterince irdelediğimi düşünüyorum.  Bu yazı serisinde  günah ve haramları da yanlış olarak irdeledim. Bu sonuç yazısında yanlışlardan nasıl sakınabiliriz konusunda birkaç maddede  düşüncelerimi  paylaşmak istiyorum.

Şöyle bir soru ile bu konuya girmek istiyorum. Hiç yanlış yapmamak mümkün müdür, günah işlememek hata yapmamak mümkün müdür?  Bunun cevabı hayır mümkün değildir. Çünkü hatasız kul olmaz, insan yaratılışı itibariyle yanlış yapmaya nefsi günah işlemeye meyillidir. Kimse hatadan kusurdan münezzeh değildir. Peygamberler bile  günah işlemekten korundukları masum oldukları  halde zelle denilen kusurları olabilmektedir.  Ancak peygamberlerin zelle dediğimiz kusurları ilahi bir hikmete dayanmaktadır. O kusurlarından dolayı peygamberlik derecelerine bir halel gelmez. Hazreti Musa AS Ülül azim bir peygamber iken Hızır Aleyhisselam ile yolculuğu esnasında söz verdiği halde Hızır AS’ ın yaptıklarını sorgulaması bir kusurdur.  Bu kıssadan alınacak dersler vardır. Hızır AS ilim bakımından Hz. Musa’dan üstündü.  Ancak hatasız  kul olmaz derken bu günahın yanlışın hatanın meşru olduğu anlamına gelmez.  Allah hiç günah işlemeyen bir kavim olsa günah işleyecek bir kavim yaratırdı. Allah kullarının günahından dolayı yalvarıp yakarıp gözyaşı dökerek tövbe etmesi çok hoşuna gittiği için biz insanları böyle zayıf kusurlu yaratmıştır.

Hata ve yanlış yapmamak mümkün değilse de en aza indirmek mümkündür. Bunun için  önce hatalarımızın nedenlerini bir özetleyelim. Hatalarımızın bir kısmı nefis ve arzularımıza tutkularımıza hırslarımıza bağlıdır. Bir kısmı istişaresiz yapılan işlerdir. Bir kısmı bilmediğimiz konularda yanlış hüküm veririz ve yanlış yaparız. Tecrübesizlik acemilik dikkatsizlik gibi nedenler de yanlışa yol açan sebeplerdir. Bazen de aşağı tükürsen sakal yukarı tükürsen bıyık misali  sakınamadığımız yanlışlarımız olur.  Bazen de Nasrettin Hoca, torunu ve eşeği hikayesinde olduğu gibi ne yapsanız yanlış yapmış olmakla eleştirilirsiniz.

Malum bir gün Nasrettin Hoca küçük yaştaki oğlu ile beraber eşeğe binmiş yolda giderken görenler  ‘’ Bak şu Hocaya ve oğluna ne kadar insafsız; ikisi birden eşeğe binmiş, zavallı hayvana eziyet ediyorlar’’ derler. Bunun üzerine Hoca eşekten iner, çocuğu eşeğe bindirir. Bir müddet böyle giderler. Bu sefer görenler ‘’ Bak şu çocuğun saygısızlığına, yaşlı babası yaya yürüyor, kendisi eşeğe binmiş ‘’derler. Bu duyunca Hoca çocuğunu eşekten indirir, kendisi biner. Bir süre sonra görenler ‘’Bak şu Hocanın yaptığına kendisi eşeğe binmiş; bacak kadar küçük çocuğu yürütüyor’’ derler. Bunun üzerine Hoca eşekten iner ve çocuğu ile beraber yaya yürümeye başlar. Bu defa görenler ‘’ Bak şu enayilere; eşek varken yaya yürüyorlar ‘’derler.  Hoca oğluna der ki ‘’ Oğlum ne yaparsan yap insanlara yaranamazsın, illa bir kusur bulurlar’’.

Hata yapmamak için o halde yapılacak işler de bellidir.

1.Nefsimizin isteklerini tutkularımızı hırslarımızı frenlemek nefsimizi frenlemek veya nefsimizi terbiye etmek. Buna nefisle cihat deniyor. Bu o kadar önemlidir ki, Peygamber Efendimiz (SAS) bir savaştan dönerken yanındaki ashabına ‘’Küçük cihattan döndük şimdi büyük cihada dönüyoruz.’’ buyurduğu rivayet edilmektedir. Ashabının büyük cihat nedir sorusuna ‘’Nefisle cihattır’’ buyurmuştur. Bu hadisin zayıf olduğu söylenmektedir ancak nefisle mücadelenin önemini vurgulaması önemlidir. Bu yönde başka hadisler de bulunmaktadır.  Nefsini terbiye etmiş olan manevi olarak veya nefsi en az mutmain derecesinde olan bir Müslüman nefsinden kaynaklanan hırs ve arzuların yol açtığı hata ve yanlışlara günahlara düşmez. Bu tasavvufun (tabii gerçek tasavvufun) konusudur.

2. Bir iş yaparken istişareye önem vermek. Bilmediğimiz konularda bilen insanlardan tecrübeli insanlardan yardım almak.

3.Empati yapmaktır. Bir kimsenin yanlış gördüğümüz bir işini davranışını  empati yoluyla değerlendirirsek birçok yanlış değerlendirmeden ve tepki göstermekten sakınabiliriz. Bunlar toplum hayatında insani ilişkilerde çok önemlidir.

4. Bilmediğimiz konularda hüküm vermemeliyiz. İnsanların çoğu kendi sahası dışında bilir bilmez konuştuğu için  yanılır. Bir çok alanda böyledir.

Bu yazı dizisinde yaptığımız yanlışlara karşılık ödediğimiz bedeller veya sonuçlarını anlatmaya çalıştık. Sizce bu minvalde bir insanın yapacağı en büyük yanlış sonucu itibariyle nedir? Herhalde en büyük  yanlış bu dünyadan küfür üzere yani imansız gitmek ve ahrette ebedi olarak cehennemde kalmaktır. Bu nedenle iman konusunda azami dikkat etmek gerekir. Maalesef Müslümanların çoğu iman konusunda kusurludur, itikadında yanlışlar vardır, anlayışında yanlışlar vardır. Bu nedenle itikatla ilgili  meseleleri iyi öğrenmeliyiz ve  evlatlarımızı iyi yetiştirmeliyiz. Amellerimizde kusur olabilir, insan günahkar olur fakat kafir olmaz, günah tövbe edilmez affolmaz ise ahrette cezasını çeker, gene cennete dönebilir.  Ama itikatta kusur olmamalıdır.  İmanı sakatlayacak, imansızlığa sebep olacak şekilde itikatta kusur olursa bunun ahrette affı da yoktur. Merhum Es’ad Coşan Hocamızın ‘’Çocuklarınızı Cehennem Ateşinden koruyunuz’’ başlıklı yazısını (sahife 84) tekrar okumanızı tavsiye ederim.

Son olarak bu konu çok geniş olduğu için yaşamımızın temas etmediğim yönleri muhakkak ve hem de çok vardır. Bu yazılar bir ufuk açmaya düşündürmeye ve hatırlatmaya neden olmuşsa amacına ulaşmış demektir. Allah bizi doğru yoldan ayırmasın, doğru işler yapmayı isabetli kararlar vermemizi nasip etsin, küçük veya büyük dünyevi veya uhrevi bedeller ödeyecek; zararlara yol açacak yanlışlara düşmekten günahlardan korusun; muhafaza etsin. Amin

Dr. Mehmet Bozkurt